La 10-a de decembro 2024 estos memorinda tago por la Esperanto-movado, ĉar ĝi markos la 70-an datrevenon de la rezolucio de Montevideo, kiu estis la unua kaj plej signifa oficiala agnosko de Esperanto fare de Unesko, la eduka, scienca kaj kultura organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj.

La rezolucio, kiu estis akceptita de la ĝenerala konferenco de Unesko en la urugvaja ĉefurbo en 1954, rekomendis al la ĝenerala direktoro de Unesko sekvi la evoluon en la uzado de Esperanto, kaj agnoskis, ke la atingoj de la Esperanto-movado “respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko”.

La rezolucio estis la rezulto de longa kaj persista laborado de la Universala Esperanto-Asocio (UEA) kaj aliaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj kolektis kaj transdonis al Unuiĝintaj Nacioj peticion favore al Esperanto, subskribitan de preskaŭ 900.000 personoj kaj reprezentantoj de preskaŭ 500 organizaĵoj kun entute pli ol 15 milionoj da membroj.

La peticio, kiu estis sendita al Unuiĝintaj Nacioj en 1950, postulis, ke Unesko studu la lingvan problemon en la mondo kaj la eblan rolon de Esperanto en ĝia solvo. Tamen, la peticio ne ricevis multe da atento de Unesko, kaj la Esperanto-observanto ĉe la ĝenerala konferenco de 1954, Ivo Lapenna, ne havis grandajn esperojn pri la sukceso de la afero.

Tamen, la situacio ŝanĝiĝis, kiam la meksika delegacio, impresita de la ekspozicio pri Esperanto, kiu estis aranĝita de lokaj esperantistoj kaj de UEA, proponis projekton de rezolucio, kiu rekomendis al la ŝtatoj-membroj kuraĝigi la uzon de Esperanto, kiun ili konsideras la plej taŭga. Tiu propono estis forte kontraŭata de kelkaj delegitoj, precipe de la dana reprezentanto Andreas Blinkenberg, kiu kritikis Esperanton kiel neadekvata por kulturaj celoj.

Post multaj diskutoj kaj kompromisoj, la rezolucio estis finfine akceptita de la plenkunsido de la ĝenerala konferenco la 10-an de decembro 1954, vendrede posttagmeze, sed kun malpli radikala teksto, kiu ne enhavis la rekomendon al la ŝtatoj-membroj. Tamen, la rezolucio estis granda venko por la Esperanto-movado, kiu tiamaniere akiris oficialan kaj konsultan statuson ĉe Unesko.

Ekde tiam, la rilatoj inter UEA kaj Unesko daŭre evoluas, kaj kelkfoje ankaŭ Unesko montras intereson kaj aprezon pri Esperanto kaj ĝiaj kulturaj kaj edukaj kontribuoj. La plej grava ekzemplo estis la vizito de la ĝenerala direktoro de Unesko, Amadou-Makhtar M’Bow, al la Universala Kongreso de Esperanto en Rejkjaviko en 1977. Poste, en 1985, Unesko akceptis duan rezolucion pri Esperanto, okaze de la centjara jubileo de la lingvo, kiu plifortigis la antaŭan agnoskon kaj rekomendis al internaciaj neregistaraj organizaĵoj esplori la eblon uzi Esperanton por disvastigi informojn.

La 70-a datreveno de la rezolucio de Montevideo estas bona okazo por rememori la historion kaj la signifon de tiu dokumento, kiu reprezentas la komunan celon kaj idealon fare de Unesko kaj Esperanto: konstrui pacon en la mondo per kulturo, edukado kaj scienco.